DJC

Đã đánh giá tài liệu

Cảm ơn bạn đã phản hồi

NGUỒN: Elite Vietnam

Nguyên Phi Ỷ Lan

81 lượt xem

3 phút để đọc

Nguyên Phi Ỷ Lan

Bài viết thuộc Dự án "Việt Nam tinh hoa" do Đặng Vũ Ngọc Mai (lớp chuyên Sử, trường THPT Chuyên Hà Nội - Amsterdam) và đội nhóm Gen Z thực hiện dưới sự hướng dẫn của Ban Cố vấn cao cấp và được bảo trợ truyền thông bởi các kênh uy tín. Nội dung tiếng Việt, Bản dịch ra tiếng Anh và hình ảnh thiết kế do các bạn Gen Z trong dự án thực hiện có thể còn nhiều thiếu sót nhưng các bạn đã rất nỗ lực. Do vậy, mong nhận được góp ý từ cộng đồng để bài viết được hoàn thiện hơn.


The article is a part of the Elite Vietnam project, which is led by Dang Vu Ngoc Mai (history specialized Class, Hanoi - Amsterdam HIgh School for the Gifted) and the Gen Z team. The project is consulted by the Senior Advisory Board, and is also supported by prestige media channels.The Vietnamese content, English translation, and design graphics created by Gen Z in the project may have mistakes, but they have contributed a great deal of effort. As a result, we want to receive feedback from the community in order to improve the article.



Nguyên Phi Ỷ Lan (1044 – 1117) 

TÊN GỌI VÀ XUẤT THÂN

Năm 1063, Vua Lý Thánh Tông trên đường đi viếng thăm chùa Dâu, vua có đi ngang một ngôi làng, mọi người đều quỳ hai bên đường để có 

thể được một lần ngắm nhìn long nhan.

Tuy nhiên, chỉ riêng một cô thôn nữ không hề háo hức, chỉ e thẹn đứng tựa mình vào gốc cây lan để chờ đoàn người triều đình đi qua. Vua lấy làm lạ, bèn sai người đưa về cung, phong làm Ỷ Lan phu nhân. 

NHIẾP CHÍNH LẦN THỨ NHẤT

Năm 1066-1068, Ỷ Lan Phu nhân sinh ra Hoàng tử Lý Càn Đức và Minh Nhân vương. Thánh Tông lập làm Hoàng thái tử và phong mẹ là Ỷ Lan Phu nhân làm Thần phi và sau đó là Nguyên phi.

Năm 1069, Lý Thánh Tông thân chinh đi đánh Chiêm Thành và trao quyền điều khiển chính sự ở triều đình cho Nguyên phi. Nguyên phi làm rất tốt việc nội trị, lòng dân cảm hóa hòa hợp, trong cõi vững vàng, tôn sùng Phật giáo.


NHIẾP CHÍNH LẦN THỨ HAI

Năm 1072, Thánh Tông Hoàng đế băng hà. Hoàng thái tử Lý Càn Đức kế nghiệp khi mới 7 tuổi, sử gọi là Lý Nhân Tông.

Ỷ Lan được tôn làm Hoàng thái hậu nhiếp chính, thay vua xử lý việc triều chính.

CAI TRỊ ĐẤT NƯỚC

Năm 1076, triều Tống phát đại binh sang xâm chiếm nước Đại Việt. Thái hậu Ỷ Lan đã cùng Lý Thường Kiệt bày mưu chống địch, kết quả quân đại Tống đã phải cam chịu thất bại rút quân về nước. Trong chiến thắng này, công lao của Thái hậu Ỷ Lan là vô cùng lớn.

Về già, Thái hậu Ỷ Lan càng để tâm làm việc thiện, xây chùa. Tính đến năm 1115, bà đã cho xây cất 150 đền, chùa.


Ỷ Lan hay còn gọi là Linh Nhân Hoàng thái hậu, là phi tần của Hoàng đế Lý Thánh Tông, mẹ ruột của hoàng đế Lý Nhân Tông trong lịch sử Việt Nam.

Bà đã hai lần đăng đàn nhiếp chính, khiến đất nước dưới triều Lý được hưng thịnh, những đóng góp cho hoàng triều nhà Lý nhất là về Phật giáo và tài năng trị nước của bà đều được sử gia khen ngợi và tán dương.

Nguồn sưu tầm



Imperial Concubine Y Lan (1044 – 1117)

NAME AND ORIGIN

In 1063, Emperor Ly Thanh Tong was on his way to visit Dau Pagoda. When he passed by a village, everyone knelt along both sides of the road to have a chance to admire his countenance.

However, only one village girl was not eager, she just shyly leaned against an orchid stem to wait for the court troops to pass. The King was surprised, so he offered to take her to the palace and honored her as Y Lan Lady.

HER FIRST REGENT

From 1066 to 1068, Y Lan Lady gave birth to Prince Ly Can Duc and Prince Minh Nhan. Thanh Tong granted them as the crown princes, and their mother as imperial concubine (Nguyên phi).

In 1069, Ly Thanh Tong fought against Champa and gave the court's control power to Y Lan. The imperial concubine was adept in managing internal governance, capturing the common’s esteem, keeping the realm stable, and propagating the worship of Buddhism.

HER SECOND REGENT

In 1072, Emperor Thanh Tong passed away. The Crown Prince Ly Can Duc was succeeded to the throne when he was only 7 years old, known as Ly Nhan Tong.

Y Lan was honored as the Empress Dowager and hold the regency to handle the court instead.

GOVERNING THE COUNTRY

In 1076, the Tong dynasty sent a large army to invade Dai Viet. Empress Dowager Ỷ Lan and Ly Thuong Kiet concocted a plot against the enemy. As a result, the Tong Dynasty army had to suffer defeat, and then withdrew their troops back to the country. In this victory, the merits of Empress Dowager Y Lan are enormous.

In her old age, Empress Dowager Ỷ Lan paid more attention to doing good deeds and building temples. By 1115, she had built 150 temples and pagodas.

Y Lan, also known as Empress Dowager Linh Nhan, was the concubine of Emperor Ly Thanh Tong, the mother of Emperor Ly Nhan Tong in Vietnamese history.

She was twice appointed as a regentship, making the country under the Ly dynasty flourish. Her great contributions, especially in Buddhism, and her talent for governing the country were praised and commended by historians.

Collected Source


Elite Vietnam


NHỮNG Người Việt Sử TIÊU BIỂU

SỰ KIỆN VÀ TIN TỨC